بازگشت
ايران در برابر اخراج مهاجرين موضع دوپهلودارد
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

آغاز گسترده اخراج مهاجرين افغاني از ايران در اول ماه ثور، اعتراضات گسترده اي را بدنبال داشت، سازمان ملل،رياست جمهوري، پارلمان، وزارت خارجه، وزارت عودت مهاجرين و كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان، اعتراضات و انتقادات خود را نسبت به اخراج گسترده و اجباري مهاجرين كه با ضرب و شتم و توهين و تحقير همراه توسط نيروهاي پوليس ايران همراه است. ابراز داشتند. در ايران روشنفكران و اصلاح طلبان ايراني، علماو طلاب و دانشجويان افغاني طي بيانيه هاي جداگانه نسبت به اين اقدامات خشن پوليس ايران اعتراض كردند. اخراج اجباري مهاجرين افغاني از ايران جرو بحث هاي زيادي را ميان دوقواي مجريه و مقننه كشور به راه انداخت و سبب بركناري دو وزيراز مقان شان شد، آقاي كرزي نامه رسمي  به آقاي احمدي نژاد رئيس جمهورايران ارسال داشت و آقاي قانوني با حداد عادل رئيس مجلس ايران تلفني گفتگو كردند و وزارت خارجه افغانستان نيز بارها نارضايتي خود را از تصميم اخيرايران نسبت به اخراج اجباري مهاجران افغان ابراز داشتند.

سر انجام جمهوري اسلامي ايران در برابر اين همه اعتراضات پس از چند روز سكوت و رايزني هاي كه در داخل ايران صورت گرفت، مقامات ايراني براي ترميم روابط ميان دوكشور وپاسخ گويي به مقامات افغاني، آقاي مهدي صفري معاون وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران را به كابل فرستاد تا با مقامات افغاني در اين زمينه گفتگو كنند.

آقاي صفري ديداري با حامد كرزي رئيس جمهور افغانستان داشت، دراين ديدار رييس جمهوري افغانستان بربازگشت تدريجي و منظم اتباع افغانستان كه بدون اسناد معتبر قانوني در ايران حضور دارند، كرد. آقاي صفري نيز دراين ديدار گفت كه محمود احمدي نژاد رييس جمهوري ايران، با توجه به شرايط و امكانات موجود افغانستان، با بازگشت تدريجي و منظم افغانها موافقت كرده است. آقاي حامد كرزي در اين ديدار از آقاي احمدي نژاد دعوت كرد تا به كابل سفر نمايد. هم چنين وي در ديداري كه با محمد يونس قانوني رييس پارلمان افغانستان داشت از گسترش روابط ميان دو كشور سخن راندند وازآقاي قانوني دعوت كرد تا به ايران سفركند.

سر انجام در ديداري كه آقاي صفري معاون وزير خارجه ايران با وزير خارجه افغانستان داشت ، قول داد كه روند بازگشت مهاجرين افغاني از ايران كند شود.

وزير امور خارجه افغانستان نيز در اين ديدار مشکلات ناشي از خروج دسته جمعي مهاجرين افغان از ايران به افغانستان را توضيح داد و خواستار آن شد تا با در نظر داشت روابط دوستانه بين دو کشور، اين روند به گونه‌ اي تنظيم شود تا از بروز مشکلات جلوگيري به عمل آيد.آقاي صفري نيز در اين ديدار قول داد كه ايران روند اخراج اجباري مهاجرين بدون مدرك  را به حدي کاهش مي‌دهد که قابل قبول براي افغانستان باشد و اقداماتي را در پيش مي گيرد تا در جابجايي آنها در افغانستان کمک شود.آقای صفری همچنین تعهد کرده  كه سفارتخانه ایران در کابل شرایط سهل تری را برای متقاضیان ویزای ایران فراهم خواهد کرد تا افغانها در زمینه دریافت ویزابه اين كشور، با مشکلات زیادی روبرو نشوند. وي هم چنين گفت: ايران براي عده‌اي از مهاجرين ويزاي كار صادر مي نمايد و همچنان صدور ويزا براي افغانها آسان‌تر خواهد شد.

با توجه به اين تعهدات و اظهارات معاون وزير خارجه ايران، اميد مي رفت كه مشكل اخراج مهاجرين افغان در يك فضاي آرام، معقول و دوستانه دنبال گردد، طوري كه نه دولت افغانستان درتنگنا قرار گيرد و نه براي مهاجران مشكلي پيش بيايد.

 لا اقل كمترين دستآورد اين سفر اين بود كه نحوه برخورد مامورين پوليس و مسئولين اردوگاههاي ايران نسبت به مهاجران افغاني خوب شود و آنان مورد توهين و تحقير قرار نگيرند اما متاسفانه هر ورز خبرهاي غم انگيزي از مرگ افغانها در داخل اردوگاهها به گوش مي رسد كه هيچ كسي از مرگ آنان خبر نمي شود و مخفي مي ماند. به هر حال افغانها اميد وار بودند كه اين سفر سبب شود تا از اين نوع فشارها كاسته شود و دولت ايران به تعهداتي كه معاون وزارت خارجه اين كشورسپرده است، پايبند بماند. اما به محض برگشت آقاي صفري از كابل وزير داخله ايران آقاي مصطفي پورمحمدي در يك مصاحبه تلويزيوني گفت، اخراج اجباري  مهاجران افغان ازيران به هيچ وجه كاهش نمي يابد. او گفت افغانها بايد به كشورشان برگردند و روند اخراج آنها بدون اتلاف وقت دنبال خواهد شد. هم چنين احمد حسینی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله ایران در مصاحبه با بي بي سي گفته است  که وزارت داخله ایران تصمیم گرفته تا یکبار و برای همیشه مساله کارگران غیر قانونی افغان را در ایران حل کند.

در طي سه هفته تا كنون حد اقل 85 هزار مهاجر افغاني به صورت اجبار از ايران خارج شده اند، آقاي حسيني در اين مصاحبه اخراج اين تعداد را در طي اين هفته روند عادي توصيف كرد و گفت اين روند كاهش پيدا نمي كند.

اكنون سئوال اساسي اين است كه اگر مقامات ايراني تصميم به كاهش اخراج مهاجران نگرفته است، پس چرا معاون وزارت خارجه اش را به كابل فرستاده است؟ آيا اين سفر ترميم روابط سياسي و فرهنگي ميان دو كشور است يا بازي ديپلماتيك؟ آيا مقامات ايراني نسبت به روند اخراج ونحوه برخورد با مهاجران افغاني با يك ديگر اختلاف دارند، طوري كه وزارت خارجه ايران يك سياست را دنبال مي كند و وزارت هاي اطلاعات و داخله ايران سياست ديگر را؟

آنچه در قدم اول از دو موضع متفاوت يادشده اين نكته بدست مي آيد كه مقامات ايراني نيز موضع مشخصي را در قبال افغانستان ندارند، اين نوع موضع گيري در گذشته نيز از سوي ايرانيان در قبال افغانستان مرسوم و معمول بوده است، عده اي با اهانت و برخوردتند و نسنجيده در رابطه با افغانستان و مهاجرين موضع گرفته اند و عده اي ديگر به پيشينه روابط تاريخي و سياسي و اشتراكات فرهنگي، زباني و تاريخي احترام گذاشته و خواهان اتخاذ سياست معقول درقبال مهاجرين و افغانستان بوده اند.

نكته دوم اين كه معاون وزير خارجه ايران وقتي به كابل سفر كرده است در واقع از سياست مشترك ميان مقامات ايراني پيروي نمي كرده است بلكه  ازهمان سياسيتي نمايندگي مي كرده است كه وزارت خاجه ايران در پيش رودارد، نه دفتر رياست جمهوري و يا وزارت داخله ايران، زيرا اگر واقعا او فرستاده آقاي احمد نژادبود( چنانچه كه ايشان خود را چنين معرفي كرده است) وزير داخله و مدير اتباع خارجي اين كشور بلافاصله سخنان و تعهدات آقاي صفري را رد نمي كردند.

نكته سوم اين كه با توجه به به اين وضعيت سفر هيئت افغاني كه از متشكل از نمايندگان وزارت خانه هاي خارجه و عودت مهاجرين به سرپرستي معين وزارت عودت مهاجرين جهت بررسي مشكلات مهاجرين و گفتگو با مقامات ايران عازم اين كشور مي گردد، هيچ نتيجه اي در بر نخواهد داشت. زيرا و قتي به نامه رئيس جمهورافغانستان توجه نشود، هيئت افغاني چگونه مي تواند حلال مشكلات واقع شود. به هر حال دولت افغانستان بايد در مورد اعزام اين هيئت بايد سنجيده عمل نمايد وبايد به اين نكته توجه شود كه آيا اعزام اين هيئت نفعي براي مهاجرين به دنبال دارد يانه؟ و نيز در صورت لزوم افرادي را درتركيب اين هيئت قرار دهد كه از صراحت لهجه و شجاعت برخوردار باشد ودر برابر مشكلات مهاجرين مسئوليت احساس نمايند.

 

 

 


May 20th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل اجتماعي